|
Реферат: Восточные славяне в Беларуси (История)
Народ падобны на дрэва.
А карані — яго першапачаткі.
Адзін сягае на метры
ўглыб
зямной тоўшчы , другі
бярэ
сокі каля паверхні.
Самыя першапачаткі беларускага этнасу хаваюцца ў змроку
пасляледавіковых тысячагоддзяў.У нашым радаводзе можна знайсці і
старажытнейшых аўтахтонаў невядомай ужо мовы, і фіннаўграў, і германцаў, а
таксама, мабыць, скіфаў і кельтаў. Але найбольш моцныя, найбольш
жыццежаўныя два карані беларускага дрэва — балцкі і славянскі. Менавіта іх
шчаслівае спалучэнне вызначыла характэрнейшыя асаблівасці нашага народу — у
мове, культуры, характары, — што розняць беларусаў ад суседзяў, робяць яго
самабытным не паўторным этнасам у еўрапейскай сям’і.
Старажытныя балты — прамыя продкі сучасных літоўцаў і латышоў —
першапачаткова, мяркуючы па назвах азёр і рэк, засялялі практычна ўсю
тэрыторыю Беларусі. Тут яны жылі з пачатку бронзавага веку, гэта значыць з
мяжы 3-га і 2-га тысячагоддзяў да н.э.
З сярэдзіны І-га тысячагоддзя н.э., калі балты ўступілі ў цесны
кантакт са славянскай стыхіяй, хаця гэта магло адбыцца і значна раней, мы
ўжо ведаем назвы іх плямёнаў на Беларусі, зафіксаваныя ў летапісах. Былі
гэта яцвягі і літва.
Плямёны яцвягаў засялялі ў асноўным міжрэчча Нёмана і Нарава.
Іх паселішчы пакуль што даследаваны слаба. Гэта вёскі і ўмацаваныя
гарадзішчы. Больш вядомыя вучоным кургановыя могільнікі з каменнымі
выбрукоўкамі. Найбольш раннія пахаванні ў іх датуюцца ІІІ стагоддзем
н.э. і ўтрымоўваюць як трупапалажэнні, так і трупаспаленні нябожчыкаў.
Пазней пачаў дамінаваць абрад трупаспалення-урэмацыі, а з ХІ ст. -зноў
трупапалажэння. У мужчынскіх пахаваннях шмат узбраення і рыштынку
баявых коней, што было натуральным для таго неспакойнага часу. У
жаночых — упрыгожанні і дробныя прылады працы.
Яцвягі былі ваяўнічым і мужным народам, які тры стагоддзі /з
Х па ХІІІ/ вытрымліваў амаль безупынны націск дружых кіеўскіх і
заходнеўкраінскіх князёў, палякаў, а таксама нямецкіх рыцараў. Аднак урэшце
іх землі былі спустошаныя, а насельніцтва ў значнай ступені вынішчана,
расцярушана па суседніх землях. Што засталося — славянізавалася і стала
састаўной часткай беларусаў Гродзеншчыны і Беласточчыны. І зараз толькі ў
назвах вёсак “Ятвезь” засталася па іх жывая памяць.
Найбольш шматлікай і жыццёстойкай групай балцкіх плямёнаў на
Беларусі была Літва. Ёй належылі землі ў Верхнім Панямонні і Павіленне. Тут
вядомы ўмацаваныя і неўмацаваныя паселішчы, але,як і ўвыпадку з яцвягамі,
археолагамі вывучаліся пераважна толькі кургановыя могільнікі.
Старажытнейшыя пахаванні вядомыя з 4-га стагоддзя. Яны ўтрымоўваюць
трупапалажэнні і камяні ў насыпах. З сярэдзіны тысячагоддзя распаўсюдзіўся
абрад трупаспальвання. Нябожчыкам “на той свет” клалішмат рэчаў —
разнастайныя прылады працы, упрыгожанні. У мужчынскіх пахаваннях, асабліва
ранейшага часу, калі рэчы не згаралі пры крэмацыі, надзвычай багата зброі.
У канцы тысячагоддзя пашыраюцца рытуальныя пахаванні баявых коней.
Літоўскія плямёны таксама цярпелі ад частыхузброеных нашэсцяў з
Украіны, Польшчы, немцаў з балтыйскага ўзбярэжжа. Але лёс іх быў іншым, чым
яцвягаў. Уступіўшы ў саюз са славянамі Беларусі, яны не толькі выстаялі,
але і праводзілі актыўнае узброенае супрацьдзеянне, паспяхова ўдзельнічалі
ў фармаванні магутнай сярэднявечнай беларуска-літоўскай дзяржавы — Вялікага
княства Літоўскага, Рускага і Жамойцкага.
Праўда, Літва на значнай частцы сваёй тэрыторыі — на паўночным
захадзе сённяшняй Рэспублікі Беларусь і на Віленшчыне — таксама страціла
свой воблік, славянізавалася і стала беларускамоўнай.
Мяркуючы па назвах некаторыч населеных пунктаў, на Беларусі жылі
і іншыя балтыйскія плямёны. Сярод іх лотва і латыгаль, з якімі генетычна
звязываюцца сённяшнія латышы, а таксама, дайнова,ішкальдзь.
Старажытнейшыя пісьмовыя сведчанні антычных аўтараў пра славян
адносяцца да першых стагоддзяў нашай эры. Аднак знойдзеныя археолагамі
матэрыяльныя сляды іх жыццядзеннасці — рэшткі паселішчаў і могільнікі —
датуюцца толькі сярэдзінай першага тысячагоддзя нашай эры. Якія ж больш
раннія старажытнасці належылі славянам? — пакуль не высветленна. І ўвогуле
пытанне паходжання першых славян — як, дзе і калі фарміраваўся гэты працэс
— адно са складанейшых у навуцы. Аднак большасць даследчыкаў згодныя, што
Беларусь не была прарадзімай славян, хіба што самы паўднёва-заходні куток
Брэстчыны. Таму я вырашыў, што сёння мы не будзем гаворыць пра походжанне
славян, пра іх этнагенез. Гэта тэма для асобнай гутаркі.
Першыя несумненна славянскія паселяшчы з’явіліся паўднёвей
Прыпяці паўтары тысячы гадоў назад — каля сярэдзіны І-га тысячагоддзя.
Некаторыя з іх выяўлены археолагамі нават на яе паўночным беразе. Значыць,
славяне ўжо пачалі пераадольваць гэты натуральны водны рубеж паміж імі і
старажытнымі балотамі.
Старажытнасці, пакінутыя першымі славянамі на Прыпяці вучоныя
аб’ядноўваюць у так званую пражскую культуру.
Носьбіты пражскай культуры, займаючыся ў асноўным земляробствам і
жывёлагадоўляй, жылі пры рачным узбярэжжы ў невялікіх вёсках, якія пазней
часам ператвараліся ў гарадзішчы — умацаваныя паселяшчы, акруджаныя валамі
і рвами, драўляным тынам. Кожная сям’я будавала сабе невялікую паўзямлянку
з глінабітнай або каменнай печкай на покуце. Тагачасныя славяне з балотнай
руды здабывалі жалеза, з якога выраблялі прылады працы і зброю. Упрыгожанні
былі пераважна бронзавыя. З гліны ляпіўся пласкадонны посуд — высокія
гаршкі, міскі, патэльні.
Сваіх памерлых тутэйшае насельніцтва хавала па абраду
трупаспалення ў невялікіх ямах. Пазней над пахаванымі пачалі насыпаць
курганы.
Паўночней Прыпяці з VІ ст. і пазней жыло пераважна балцкае
насельніцтва, старажытнасці якога ўтваралі банцараўскую і калочынскую
культуру. Аднак , мяркуючы па археалагічных раскопках, і сюды пачынаецца
пранікненне груп славянскага насельніцтва, якое пасяляецца сярод тубыльцаў.
Такое пранікненне хутчэй на ўсё павінна было адбывацца ўзброенным шляхам.
Бо цяжка сабе уявіць, каб хто мог сцерпіць, што на іх землі прыходзяць
чужынцы-находнікі, карыстаюцца лугамі і палямі.
З часам сумеснае існаванне абарыгенаў-балтаў і находнікаў-славян
паўночнай Прыпяці вяло да змешвання гэтых двух этнасаў, параднення шляхам
шлюбаў, вяло да ўзаемаасіміляцыі. А як сведчаць апошнія даследаванні, і
асабліва вядомага расейскага вучонага В.В.Сядова, беларусы сфарміраваліся
дзякуючы змешванню славян і балтаў. Значыць, ужо з сярэзіны І-га
тысячагоддзя ў басейне Прыпяці, на Верхнім Панямонні, на Дняпры і Дзвіне
пачынаюцца працэсы, якія вялі да зараджэння беларускага этнасу,
фарміравання яго тыповых асаблівасцей у мове, матэрыяльнай і духоўнай
культуры. Кажучы вобразна — першае ж дзіця, што нарадзілася ад славяніна і
балцкай жаныны, ужо мела зачатковыя беларускія рысы.
Невядома, як называлі сябе першыя славяне на Беларусі. Летапісы ж
светчаць, што пазней, перад утварэннемполацкага княства, на нашых землях
распаўсюдзіліся ўсходнеславянскія плямёны крывячоў, драгавічоў і
радзімічаў.
Крывічы, драгавічы, радзімічы ўяўлялі сабой аб’яднанні плямёнаў,
якія ўжо мелі свае княжэнні — першапачатковыя дзяржаўныя ўтварэнні. Іх
назвы, мяркуючы па суфіксу ‘-іч’,паходзяць ад князёў-аб’яднальнікаў. Згодна
летапісу, такім аб’яднальнікам радзімічаў быў Радзім. У крывічоў гэта мог
быць Крыў або Крывы, у драгавічоў — Драг.
Найбольш вялікае аб’яднанне ўяўлялі крывічы. З самага пачатку яны
прымалі актыўны ўдзел у гістарычных падзеях Усходняй Еўропы. Так, у
летапісным запісе 965 г. гаворыцца, што крывічы, разам з некаторымі іншымі
славянскімі і фінна-угорскімі плямёнамі вымушаны былі плаціць даніну
заморскім врагам. А праз пару гадоў яны праганяюць варажскіх асаднікаў са
сваіх земляў. Удзельнічалі крывячы і ў грабежніцкіх важарска-славянскіх
паходах 906 і 944 гадоў на Візантыю. Пазней крывічы Беларусі ўжо не
ўдзельнічаюць ў прычарнаморскіх войнах. Бачна, што у гэты час ім удалося
вызваліцца з варажска-кіеўскай залежнасці.
У час найбольшай экспансіі крывічы распаўсюдзіліся на вялікіх
прасторах Усходняй Еўропы ад Верхняга Панямоння да Паволжа, ад вярхоўя Сожа
і Дзясны да ўзюярэжжа Пскоўскага возера. На сённяшняй тэрыторыі Рэспублікі
Беларусь крывічы займалі Падзвінне і аршанскае Падняпроўе. Яны таксама
пранікалі на Павіленне і Верхняе Панямонне, дзе і сёння сустракаюцца вёскі
Крывічы, Крывічане, Крэва і г.д. Такія назвы сведчаць пра актыўную
каланізацыю гэтым дынамічным насельніцтвам суседніх тэрыторый. У паўночнай
і цэнтральнай Міншчыне яны змешваліся з драгавічамі.
У VІІ стагоддзі пляменная назва крывічы, як, дарэчы, і драгавіча
і радзімічы, знікае са старонак летапісаў. Гэта сведчыць пра кансалідацыю
плямён у большыя этнаграфічныя і палітычныя ўтварэнні. Праўда, назва
‘крывічы’, ‘Крывецкая зямля’ захавалася ў культурнай традыцыі суседніх
народаў і пазней ‘Крывіяй’ называлі значную частку Беларусі немцы і ў 14-м
стагоддзі. А латышы і сёння ўсіх славян называюць крывічамі-крэвс. У
мінулым стагаддзі таксама часам беларусаў лічылі крывічамі. У пачатку ХХ-га
стагоддзя, калі ўстала пытанне пра аднаўленне дзяржаўнасці нашага народу,
былі прапановы назваць беларускі край Крывіяй.
Жывучы пераважна ў вёсках, крывічы, паселішчы — цэнтры акруг
умацоўвалі, ператвараючы ў гарадзішчы. З часам частка гарадзішчаў вырасла ў
цэнтры рамяства і гандлю — у гарады.
На тэрыторыі Рэспублікі Беларусь вядомы крывіцкія гарады —
Віцебск, Лукомль, Друцк, Орша, Копысь. Галоўным, важнейшым гарадскім
цэнтрам заходняй часткі крывічоў быў Полацк. Ён жа і стаў сталіцай
Полацкага княства ІХ-ХІІІ стагоддзяў — адной з першых вядомых па летапісах
беларускіх дзяржаў. Некаторыя даследчыкі мяркуюць, што раней усе крывічы
былі аб’яднаны ў адной дзяржаве. Гэтым яны тлумачаць настойлівыя заваёўчыя
паходы полацкіх князей на ўсход і поўнач, што магло сведчыць пра імкненне
аднавіць колішняе агульнакрывіцкае гаспадарства.
Крывічы пачалі фармавацца ў сярэдзіне І-га тысяча годдзя і на
пачатку былі амаль выключна балцкім этнасам. Толькі з часам, з усё большым
пранікненнем славян на Беларусь, яны ўсё больш набываюць рысаў
славянскасці. Мабыць таму і летапісцы часам сумняваліся — ці адносіць
крывічоў да народу славянскай мовы.
У матэрыяльнай і духоўнай культуры, па сваіх этнаграфічных
асаблівасцях крывічы мала адрозніваліся ад суседніх славянскіх плямёнаў.
Таму, каб вылучыць межы іх рассялення, вучоныя-археолагі асаблівую ўвагу
звяртаюць на абрад пахавання і тыпы жаночых упрыгожванняў.
З самага пачатку крывічы сваіх памёрлых хавалі па абраду
трупаспальвання пад кургановымінасыпамі. Найбольш тыповымі сярод курганоў
былі валападобныя курганы — насыпы шырынёй 8-10 метраў і даўжынёйчасам
больш як 100 метраў. Такія ‘доўгія курганы’ сустракаюцца толькі на
крывіцкай тэрыторыі.
Нярэдка насыпы былі ікруглыя. Пазней толькі так і выглядалі
крывіцкія магілы. З распаўсюджаннем з канца Х-га стагоддзя хрысціярства,
якое забараняла абрад крэмацыі, крывічы, як і ўсё тагачаснае славянскае
насельніцтва Беларусі, адмовілася ад спальвання нябожчыкаў і перайшло да
трупапалаження. Хоць па даўняму звычаю памерлым ‘на той свет’ клалі рэчы і
насыпалі над ім курган. У язычніцкіх магілах археолагі мала знаходзяць
рэчаў — пераважна толькі гаршкі. Усё нішчыў агонь. У курганах жа з
трупапакладаннемі знаходак больш — акрамя посуду можна знайсці бронзавыя і
медныя ўпрыгоджванні, жалезныя рэчавы і гэтак далей. Пры гэтым, зразумела,
ужаночых пахаваннях упрыгожванняў значна больш, там жа і сярпы або праселкі
да верацён. У мужчынскіх — сякеры, наканечнікі коп’яў, часам і мячы.
Існуюць паданні, што ў курганах прыхавана золата і іншыя багацці.
Таму скарбашукальнікі-марадзёры часта разрываюцьстрадаўнія могільнікі,
знішчаюць іх. Аднак пад насыпамі знайшоў супакой у асноўным просты вясковы
люд, нашы далёкія продкі — язычнікі і раннія хрысціяне. Рэчы, што пры
касцяках, з’іржавелыя, акісленыя, не маюць грашовай каштоўнасці. А вось для
спецыяліста-археолага яны важнейшая крыніца звестак пра матэрыяльную
культуру старажытных беларусаў, пра іх вераванні і нават знешні воблік.
Той хто разбурае даўнія магілы, не толькі парушае Законы
Рэспублікі Беларусь, нормы чалавечай маралі, але і робіць замах на нашу
гістарычную памяць.
Большасць упрыгожванняю крывічанак падобныя на радзіміцкія і
драгавіцкія, яны агульнаславянскага тыпу. Аднак ёсць і толькі крывіцкае
аздабленне — вялікія бранзалетападобныя скроневыя кольцы з медзі, вельмі
рэдка са срэбра, якімі упрыгожваўся галоўны ўбор. Такія
знаходкі — быццам племянныя ‘пашпарты’. Менавіта па іх у асноўным і
крывіцкія пахаванні, удакладняюць тэрыторыю рассялення гэтых плямёнаў.
Летапісец сведчыў, што тэрыторыі паміж Прыпяццю і Дзвіной займалі
драгавічы — другое буйное аб’яднанне плямён на Беларусі. Археалагічныя
раскопкі дазволілі больш дэталёва акрэсліць межы іх рассялення. Іх
паселяшчы і могільнікі сустракаюцца паўднёвай Прыпяці, на ўсходзе даходзяць
да Дняпра, на поўначы — ваколіц Заслаўя, Лагойска і Барысава, на захадзе —
Брэсцкага Пабужжа. Папярэднікам і этнічным вытокам драгавічоў было
стараславянскае насельніцтва пражскай культуры ўзбярэжжа Прыпяці VІ-VІІІ
стагоддзяў. Распаўсюджваючыся паўночней гэтай ракі драгавічы актыўна
асімілявалі балтаў.
Драгавічы, займаючы ўрадлівыя землі Палесся, кантактуючы з больш
паўднёвымі этнасамі, вылучаліся большым прадукцыйным земляробстве і
рамястве, у раннім зараджэнні элементаў дзяржаўнасці, у наяўнасці даволі
вялікай колькасці гарадоў — Тураў, Пінск, Давыд-Гарадок, Брэст, Клецк,
Слуцк, Капыль, Рагачоў. На змешанай драгавіцка-крывіцкай тэрыторыі ўзніклі
Менск, Лагойск, Барысаў.
Найбольш вядомае дзяржаўнае ўтварэнне драгавічоў — Тураўскае
княства. Аднак даволі хутка іх землі трапілі пад кіеўскае панаванне, з-пад
якога вызваліліся толькі ў ХІІ стагоддзі.
Археолагамі вывучаліся пераважна могільнікі драгавічоў. Тутэйшае
насельніцтва хавала памерлых пад круглымі кургановымі насыпамі па абраду
трупаспалення. З канца Х-га стагоддзя нябожчыкаў ужо не спальвалі. Тыповым
для драгавічан было пахаванне ў зрубных дамавінах з двухсхілым дахам, якія
імітавалі чалавечае жытло.
Сярод пахавальнага інвентару з драгавіцкіх могільнікаў найбольш
характерныя скроневыя кольцы жаночага ўбору з вялікімі пацеркамі,
аздобленымі прыпаянымі металічнымі шарыкамі. Гэта племянны ‘пашпарт’
драгавічоў.
Значна меншы саюз утваралі плямёны разімічаў, якія знаходзіліся
на паўднёвым усходзе Беларусі — у асноўным на Пасожжы. Этнавызначальнымі
для іх матэрыяльнай культуры былі жаночыя сяміпраменныя скроневыя колцы.
Радзімецкая зямля была воддаль ад асноўных гандлёвых шляхоў Усходняй
Еўропы, таму не трапляла ў сферу дзяржаўных інтарэсаў Кіева або Полацка.
Уасноўным менавіта гэтыя тры плямёны адыгралі галоўную ролю ў
фарміраванні беларускага этнагінезу. Гэта не супярэчыць новай канцэпцыі
ўзнікнення беларускага этнагінезу аб якой гаворыць нам Піліпенка.
Так па яго канцэпцыі ў фарміраванні этнагінезу адыгралі вялікую ролю змены
этнічных вобразаў плямёнаў крывячоў, драгавічаў, радзімічаў.
Выкарастаная літаратура
Аснаўнай крыніцай інфармацыі баў галоўны архіў
БЕЛТЭЛЕРАДЫЁКАМПАНІІ
Творчае аб’яднанне навукова-патулярных і асветніцкіх
праграм.
-----------------------
РЭФЕРАТ НАПІСАНЫ
Любецкім Дзянісам Пятровічам
Усходнія славяне на Беларусі ў ІХ-ХІІІ ст.
іхіх
БелДзяржУніверсітэт
ФПМІ
Мінск ’96.
|Лектар | |А.І.Котаў |
|Подпись 3 | |Подпись 4 |
| |
РЕФЕРАТ
| |
[pic]
Реферат на тему: Восточный вопрос
Восточный вопрос и Крымская война 1855-1856гг.
В европейской политике Ник I продолжал политику своего Брата - основателя
Священного союза (1815 г) и стремился защищать лигитимные (законные)
правительства от революционных потрясений. На этой почве он сотрудничал с
монархами Австрии и Пруссии.
Поэтому, когда под влиянием бурж. революций в Европе - франц. и
сельгийской 1830г., а также революции 1848г. в Авсрии началось нац-освоб.
движение венгров Николай 1 откликнулся на просьбу австрийского монарх и в
1849г. русские войска подавили восстание венгров. В ходе подавления этого
восстания погиб один из его руководителей - венг. поэт Шандор Пефи
Европейск. революции нашли отзвук и в России. В 1830 г. восстала Польша.
Требование восставших «Польша от моря и до моря» т.е. восстановление
польской государственности в границах 1772 г. В нач. 1831 г, это восстание
было жестоко подавлено. Конституция 1813 г была упразднена и отныне Польша
лишалась своей автономии:
- ликвидировано отдельное польское войско;
- территория Польши была разделена на губернии (прежде - воеводства) и
подчинена государств, наместнику, кот. управлял страной с помощью
совета из главных чиновников края;
- в западнорусских областях были конфискованы земли участников восстания
и переданы русским дворянам;
- закрыты польские университеты в Варшаве и Вильне ;
- проведено воссоединение униатской и православной церквей
После польского восстания в центре международн. и русской внешней
политики встал Восточный вопрос. Почему?
1. Турецкая империя очутилась в большой опасности вследствие восстания
египетского паши. Турецкий султан обратился к Ник I (как поборнику
лигитивных отношений правительств) с просьбой о помощи. Царь послал
свои морские сухопутные войска и восстание было подавлено. В
благодарность за помощь султан заключил с Россией союзный договор в
1833 г (Ункяр-Искелессийский) , по кот. Турция закрывала проливы
Босфор и Дарданеллы для прохода всех военных судов всех иностр держав,
кроме России. Таким образом Турция как бы становилась под протекторат
России, /военное покровительство/.
2. Усиление позиций России на Балканах вызвало недовольство и тревогу
европ. государств, особенно Англии. Поэтому, когда в 1838-39гго у
султана снова возник конфликт с его египетским вассалом, в дело
вмешались все великие державы, принудили Египет к покорности и в
1840г. в Лондоне была заключена конвенция, по которой Турция
становилась под общую защиту пяти великих европ, держав: России,
Англии, Франции Австрии и Пруссии. Проливы были открыты для всех этих
стран.
3. Революция 1848-1849 гг., на время отвлекла внимание европейск
дипломатии от восточного вопроса. Но он снова обострился, когда
русские войска помогли восстановить в Венгрии австрийской власти.
Столь мощное военное вмешательство России в европ дела вызвало волну
возмущений в революц, и либеральных кругах Европы и самой России. Сам
Николай 1 заслужил кличку международного жандарма Консервативны
европейские круги также насторожились. Отношения обострились еще и
потому что Николай 1 недружелюбно относился к новому Франц.
императору, Наполеону III, превратившемуся в монарха из президента
Французской республики, образовавшейся в результате революции 1648 г.
Европа ждала только случая, чтобы уничтожить силу и влияние России в
европейс. делах.
4. Случай представился скоро. Николай считал себя покровителем
православных в Палестине. Франция заявила о своем покровительстве
католиков в Палестине. В 1851 г. по просьбе Франции султан приказал
отобрать ключи от Вифлеемского храма у православного духовенства и
отдать католикам. Николай энергично протестовал и требовал от султана
гарантий охраны интересов православного населения Турции. Но Турция
опираясь на поддержку западных государств, отклонила все дипломат,
протесты и требования. Тогда Николай в 1853 г. приказал своим войскам
оккупировать автономные дунайские княжества - Молдавию и Валахию -,
пока Турция "не удовлетворит справедливых требований России".
Таким обр., Николай сознательно шел на конфликт не только с Турцией но и с
Францией. На что он рассчитывал?
- что Фракция, ослабленная внутр. брожением после революции 1848 г. не
станет стремиться к войне;
- что Австрия проявит благосклонность к России в благодарность за помощь
в подавлении венгерс. восстания;
- что с Англией ему удастся договориться, отдав ей часть османской тер
тории.
Но Николай просчитался:
- Император Наполеон Ш жаждал победоносной войны, чтобы укрепить свой
режим;
- Англия не считала для себя выгодным договариваться с Россией, считая
себя достаточно сильной для самостоятельной территориальной экспансии
- Австрия имела собственные интересы на Балканах и не желала усиления
там России.
Россия оказалась в политической изоляции.
В 1853 г, Турция, опираясь на поддержку Англии и Франции, отвергли
ультиматум России и объявила войну.
Ход военных действий:
1 этап:
Осенью 1б53г. Турция объявила войну России. Англия и Франция ввели свои
флоты в Босфор, как бы угрожая России.
Военные действия рус. армии начались на Дунае и в Закавказье. На Черном
море в ноябре 1853 г, черноморская эскадра под командованием адмирала
Нахимова разгромила турецкий флот в Синопской бухте.
После этой победы анг. и Франц. эскадры вышли из Босфора в Черное море,
не скрывая, что готовы оказать помощь Турции.
Последовал разрыв отношений России с Англией и Францией.
Австрия потребовала, чтобы Россия очистила от своих войск Молдавию и
Валахию, и подтянула свои войска к этим княжествам.
В 1854 г, русская армия перешла Дунай и осадила крепость Силистрию В ответ
на это Австрия снова потребовала освобождения от рус войск Молдавии и
Валахии как автономных и нейтральных княжеств. Войска Австрии стали
угрожать тылу русской армии за Дунаем. Выявилась позиция Авсрии - "воору-
женный нейтралитет " Русские войска вынуждены были оставить княжества и
война на Дунае прекратилась.
Россия везде, кроме Закавказья, перешла к обороне.
Союзники Турции не сразу решили, куда направить свои удары. Объявив в
1854г войну России, Англия и Франция нек. время как бы нащупывали ее самое
слабое место:
- на Черном море они бомбардировали Одессу;
- на Белом море - Соловецкий монастырь;
- на Балтике англо-франц. эскадра захватила Аландские острова и
появилась перед Кронштадтом;
- неприятельские суда действовали на Дальнем Востоке и даже подвергли
бомбардировке Петропавловск на Камчатке.
Не предпринимая решительных действий, союзники Турции заставляли русских
разбрасывать свои силы.
2 этап;
К осени 1834 г, обнаружилось, что гл, театром войны избран Крым, и в
частности Севастополь - гл, стоянка черноморского флота
В сент 1834 г. союзники высадили значительное кол-во (около 70 т чел.)
французских, англ. и турецких войск у Евпатории и двинулись к Севастополю
Русская армия под командованием князя Меншикова была разбита на реке Альма
(впадает в море южнее Евпатории) и отступила вглубь
Полуострова Дорога на Севастополь была открыта
Противник предпринял осаду Севастополя.
Оборона Севастополя была поручена морякам под командованием адм. ралом
Корнилова, Нахимова и Истомина. Т.к. флот противника состоял в основном из
паровых судов и был намного совершеннее русского парусного флота, то
русские не могли отвалиться на бой в открытом море. Было решено затопить
боевые корабли при входе в севаст бухту, чтобы корабли противника не смогли
войти в нее с моря . Вооружение с кораблей были переданы на береговые
укрепления. Вокруг Севастополя военный инженер Тотлебен спроектировал
систему земляных сооружений - бастионов и батарей, которые заме-нили собой
крепостную стену. Слабее всего город был укреплен с севера.
Началась оборона Севастополя, продлившаяся 350 дней. Офицеры, солдаты и
матросы, при активной поддержки гражданского населения, защищали город,
отбивали штурмы противника и даже сами отвечали на бомбардировоки
противника огнем из сотен орудий.
Попытки рус. армии помочь осажденному городу, т.е. перейти в наступление
и штурмовать неприя-тельский лагерь закончились неудачей. Рус. армия под
команде князя Меншикова, а после его отстра-нения князя Горчакова потерпела
поражение сначала при селе Инкерман, а затем на р. Черной.
При защите Севастополя погибли доблестные Нахимов, Корнилов и Истомин.
Город был наполовину разрушен. Неприятель изменил тактику и перенес
внимание на Малахов курган, высоту господствующую над городом и бухтой.
Тотлебен сумел и тут укрепиться и надолго задержать неприятеля
В нач. 1855 г. умер Николай 1. При его приемнике Александре II в ходе
Крымской кампании ничего не изменилось. Но в августе противник подвел свои
траншеи совсем близко к боевой ограде Малахова кургана и 27 авг. начался
новый штурм. Французы ворвались на курган. Решено был оставить южную часть
города . Войска перешли на сев. часть. Враг их не преследовал.
В это же время в Закавказье русские войска под команд, ген. Муравьева
овладели сильной турецкой крепостью Карс.
Во всех ост, местах военные действия шли вяло и к зиме наступило полное
затишье. АлексII посетил Крым, лично поблагодарил армию за подвиги и труды
и убедился, что продолжать войну невозможно.
В нач. 1856 г. в Париже собрался конгресс европ. держав: Англия, Франция,
Австрия, Пруссия, Сардиния. Был подписан Парижский трактат, кот.:
- Россия получала обратно Севастополь в обмен на Каре, возвращаемый
Турции;
- Россия уступала Молдавии устье Дуная и часть Бессарабии и таким
образом перестала быть в непосредственном соседстве с Турцией;
- Россия потеряла право иметь военный флот ни Черном море; Черное море
было объявлено нейтральным и проливы Босфор и Дарданеллы были закрыты
для военных судов всех государств, но открыты для торговли;
- Россия теряла свое право покровительства над христианским население
Турции, кот было поставлено под протекторат всех великих европ, держав
Значение Крымской войны;
Поражение России в Крымской войне обнаружило полное банкротство всей
правительственной системы, слабость экономики страны.
Россия, располагая миллионной армией, оказалась не в силах победить 70-
тыс. неприятельский десант. Причинами военной неудачи были: хаотическое
состояние военного хозяйства, отсталость вооружения (парусный флот и
гладкоствольное вооружение армии, в то время как у противника оружие было
уже нарезное), недостатки снабжения армии, что было в свою очередь связано
с отсутствием удобных путей сообщения, страшным воровством интендантов и
злоупотреблениями во всех звеньях военной и гражданской администрации,
исчерпала себя и рекрутская система комплектования армии,
неудовлетворительной была санитарно-медицинская служба
Все эти недостатки обнаружили себя как последствия кризиса
крепостнической системы, излишней бюрократизации и централизации системы
управления в государстве.
В 1870 г. в связи с франко-прусской войной Россия отказалась в
одностороннем порядке от выполнения статей Парижского трактата под
предлогом нарушения его др. державами. А в 1871 г. Лондонская конференция
вынуждена была утвердить требования России об отмене статей Парижского
договора, запрещавших ей иметь военный флот на Черном море.
Это была крупная дипломатическая победа канцлера Горчакова,
возглавлявшего тогда внешнюю политику России.
Внешняя политика Александра II.
1 . Усиление позиций России на Дальнем Востоке:
- воспользовавшись затруднительным положением Китая, кот Франция иАнглия
объявили в 1857 г, войну, генерал-губернатор Вост, Сибири Муравьев
занял Амурскую обл. (по левому берегу Амура) и по Айгунскому договору
(1858 г,) она была уступлена Китаем России;
- в 1860 г, по договору, заключенному графом Игнатьевым в Пекине, к
России был присоединен также Уссурийский край (Приморская обл.),где
появились города Благовещенск Хабаровск, Николаевск, Владивостск и
открывалось широкое поле деятельности для хозяйств, освоения этого
региона;
- в обмен на Курильские острова у Японии была приобретена южная часть
о.Сахалин;
- часть Американского материка - полуостров Аляска - в 1867 г за
7м.долларов была продана США.
2. Завоевание Средней Азии:
- началось с 1860 г, с пограничных конфликтов и столкновений с Коканским
ханством, которое объявило "священную войну" против России;
- закончилось в 1884 г,, когда русские войска под команд. ген, Скобелева
заняли г Мерв. Т. обр. русские владения подошли вплотную к границам
Афганистана, за кот, находилась Британская Индия.
3. Завоевание или покорение Кавказа:
- при Алекс.II была закончена полувековая война с горцами: в 1839 г.было
окончательно сломлено движение горцев-мусульман под пред. Шамиля; в
1864 г было закончено покорение Западного Кавказа
- весь Кавназ был разделен на административные округа русского типа и
подчинен управлению русской администрации
4. Русско-турецкая война - 1877 - 1878 гг.
Внешняя политика Александра III
- не велось никаких войн;
- внешняя политика России развивалась в рамках дипломатического процесса
и начались складываться политич. блоки кот. Предопределили
размежевание сил в Европе накануне I мир войны.
- шло сближение России с Францией.
- -охлаждение отношений с Германией, после отставки канцлера Бисмарка
проводившего политику дружбы с Россией, и вступлением на престол
воинственного императора Вильгельма II
- разрыв диплом, отношений с Болгарией, т.к. болгарский князь находится
под влиянием Австрии и проявил себя отрицательно по отношению к
России.
| |
